İşkence ve Eziyet Suçları | TCK m.94–96 Kapsamlı İnceleme
Giriş
İşkence ve eziyet, bireylerin temel hak ve özgürlüklerini ihlal eden, insan onuruna karşı işlenen ciddi suçlardır. Bu suçlarla mücadele, yalnızca ulusal değil, aynı zamanda evrensel hukuk normlarıyla da desteklenmektedir. Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) bu suçlar ayrıntılı şekilde düzenlenmiştir.
İşkence Suçu (TCK m.94)
1. Hukuki Kapsam ve Temel Unsurlar
- Korunan Hukuki Yarar: İnsan onuru
- Fiil Tipi: Serbest hareketli (her zaman ve yerde işlenebilir)
- Fail Özelliği: Kamu görevlisi olmalı
- Eylem Nitelikleri:
- Bedensel/ruhsal acı verme
- Algılama veya irade yetisini zayıflatma
- Aşağılayıcı davranışlarda bulunma
2. Cezalandırma
- Temel ceza: Hapis, alt sınırda artırımlı cezalar
- Kadına karşı işleme hâlinde: Alt sınır artırımı uygulanır
3. Ağırlaştırıcı Unsurlar
|
Durum |
Açıklama |
|
Çocuk, engelli veya gebe |
Cezanın artırılmasını sağlar |
|
Avukat ya da görevli kimseye yönelik |
Güçlü koruma uygulanır |
|
Cinsel içerikli işkence |
Cezada önemli artış olur |
|
Fail/hiyerarşi ile işbirliği |
Diğer kamu görevlileri de sorumlu tutulur |
|
Zamanaşımı |
Bu suçta zamanaşımı uygulanmaz |
|
İhmal hali |
Cezada indirim sağlamaz |
Neticesi Sebebiyle Ağırlaşan İşkence (TCK m.95)
İşkence sonucu ortaya çıkan etkiler, suçun ağırlığını artırır:
- Kalıcı duygu/organ kaybı, sabit iz, konuşma zorluğu → Cezada artış
- Bitkisel hayata girme, ciddi organ kayıpları → Daha ağır cezalar
- Ölüm sonucu → Ağırlaştırılmış müebbet hapis
Bu düzenleme failin fiilinin sonuçlarına göre farklı ölçeklerde yaptırım uygulanmasını sağlar.
Eziyet Suçu (TCK m.96)
1. Tanım ve Temel Unsurlar
- Korunan Hak: Fiziksel ve ruhsal bütünlük ile yaşama saygı
- Fiil Şekli: Serbest hareketli, herkes tarafından işlenebilir
- Eylem Tipi: Kişiyi eziyete maruz bırakacak ölçüde rahatsızlık ve acı verme
2. Cezalandırma
- 2–5 yıl arası hapis
- Kadına yönelik işlediğinde alt sınır artırılır
3. Ağırlaştırıcı Haller
- Mağdur çocuk, engelli veya gebe ise
- Yakın akraba (üstsoy, altsoy, eş, boşanmış eş) mağdur olduğunda
Bu koşullar, suçu işkenceye döndürmeye kadar ağır cezayı gerektirebilir.
Suçlar Arası Ayırıcı Noktalar
- İşkence, kamu görevlisi tarafından işlenmelidir; eziyet ise genel suç niteliğindedir.
- İşkencede onur ihlali ve irade zayıflatma unsuru ağır basar.
- Eziyette standart rahatsızlık ve acı yeterlidir.
- Neticesi ağırlaştıran nitelikler, hem işkence hem eziyette belirli sonuçlar üzerinden cezayı artırır.
İlgili Hukuki Düzenlemeler ve Bunun Ötesi
- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi (ECHR) m.3: "Kimseye işkence yapılamaz" hükmü
- Birleşmiş Milletler İşkenceye Karşı Sözleşme: Uluslararası normlarla uyum
- TCK Zamanaşımı: İşkence suçlarında zamanaşımı işlemez.
